Η βασιλική
Στο ΒΔ άκρο της κάτω πόλης των Σερβίων, εντός του
οχυρωματικού περιβόλου, σώζονται τα ερείπια του βυζαντινού επισκοπικού ναού των
Σερβίων, γνωστού ως Βασιλική των Κατηχουμένων ή Σαράντα Πόρτες. Πρόκειται για
τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, ημικυκλική αψίδα και υπερυψωμένο κεντρικό κλίτος που
στεγαζόταν με αμφικλινή στέγη και με μονοκλινείς στέγες στο νάρθηκα και στα
πλάγια κλίτη.
Ο ναός που παρουσιάζει συνδυασμό στοιχείων
ελληνιστικού και ανατολικού τύπου βασιλικής ιδρύθηκε λίγο μετά το 1000 μ.Χ.
Διασώζει τμήματα του τοιχογραφικού του διακόσμου, ο οποίος με βάση τα
τεχνοτροπικά και εικονογραφικά χαρακτηριστικά του εντάσσεται σε τρία στρώματα,
που χρονολογούνται αντίστοιχα στον 12ο, τον 13ο και τον 15ο-16ο αιώνα. Σύμφωνα
με σωζόμενη τοιχογραφία στον νότιο τοίχο του κεντρικού κλίτους που φέρει
αφιερωματική επιγραφή του επισκόπου Σερβίων Μιχαήλ, ο ναός τιμόταν στο όνομα
του Αγίου Δημητρίου τουλάχιστον από τα τέλη του 12ου αιώνα.
Γλωσσάρι (6)
κατηχούμενος:
όρος που χρησιμοποιούνταν κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και δήλωνε τον νεοφώτιστο χριστιανό, εκείνον δηλαδή που βρισκόταν στο στάδιο της κατήχησης και δεν είχε ακόμα βαπτιστεί. Οι κατηχούμενοι, ως αβάπτιστοι, δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, κατά την τέλεση του οποίου αποχωρούσαν από τον κυρίως ναό και παρέμεναν στον νάρθηκα.
τρίκλιτη βασιλική:
βασιλική με τρία κλίτη.
νάρθηκας:
ο νάρθηκας είναι η στενόμακρη αίθουσα
που εκτείνεται σε όλο το μήκος της
δυτικής πλευράς της βασιλικής. Προήλθε
από την ανατολική στοά του αιθρίου, η
οποία ενσωματώθηκε στον
ναό. Χρησίμευε ως χώρος παραμονής των
κατηχουμένων,
οι οποίοι δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν
το μυστήριο της Θείας Λειτουργίας.
αψίδα:
η ημικυκλική απόληξη της ανατολικής πλευράς των βασιλικών. Εσωτερικά καλύπτεται με θόλο και είναι ημικυκλική, ενώ εξωτερικά καλύπτεται με κλιμακωτή στέγη και μπορεί να είναι πεταλόσχημη, ορθογώνια ή και πολυγωνική.
κλίτη:
οι διάδρομοι που διαμορφώνονται στο εσωτερικό των ναών μεταξύ των κιονοστοιχιών στις βασιλικές. Ο αριθμός τους ποικίλλει από τρία ως εννέα με ευρύτερο και ψηλότερο το κεντρικό.
τοιχογραφία:
ζωγραφική παράσταση στην επιφάνεια τοίχου ή οροφής οικοδομήματος.
Πληροφοριακά Κείμενα (0)
Βιβλιογραφία (3)
1. Καραγιάννη Φ., Οι Βυζαντινοί οικισμοί στη Μακεδονία μέσα από τα αρχαιολογικά δεδομένα (4ος – 15ος αιώνας), Θεσσαλονίκη, 2010
2. Ξυγγόπουλος Α., Τα Μνημεία των Σερβίων, Αθήνα, 1957
3. Τσιλιπάκου Α, Σέρβια. Μια βυζαντινή καστροπολιτεία, Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα, 2002
Σχόλια (0)