Το Μέγα Παλάτιον
Το Μέγα Παλάτιον, το ανάκτορο των
Βυζαντινών αυτοκρατόρων, καταλάμβανε μεγάλο μέρος του νοτιοανατολικού τμήματος
της Κωνσταντινούπολης, και βρισκόταν σε μικρή απόσταση από τον Ιππόδρομο και
την Αγία Σοφία. Δεν ήταν ένα κτίριο, αλλά ένα συγκρότημα οικοδομημάτων που
αποτελούνταν από μεγάλες αίθουσες για συμπόσια και επίσημες δεξιώσεις,
βιβλιοθήκες, εκκλησίες, στρατώνες, στοές, λουτρά, αυλές και κήπους, καθώς και
τη λεγόμενη αίθουσα της Πορφύρας, στην οποία γεννιόταν τα παιδιά των εν ενεργεία
αυτοκρατόρων. Ο αρχικός πυρήνας του ανακτόρου, το Παλάτι της Δάφνης, ανήκε στο
οικοδομικό πρόγραμμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου στα πλαίσια της ίδρυσης της
Κωνσταντινούπολης, αλλά πολύ λίγα είναι γνωστά για τα κτίρια που το αποτελούσαν
αυτήν την πρώιμη περίοδο, ορισμένα από τα οποία καταστράφηκαν στη Στάση του
Νίκα και ανακαινίστηκαν αμέσως μετά από τον Ιουστινιανό .
Το βασικό συγκρότημα
του Κωνσταντίνου συμπληρωνόταν με προσθήκες και επεκτεινόταν με την πάροδο του
χρόνου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να λάβει το Μέγα Παλάτιο τη μορφή και το
χαρακτήρα μιας πόλης μέσα σε πόλη. Οι αυτοκρατορικές επαύλεις, μάλιστα, στα
νότια του Ιπποδρόμου, όπως το λεγόμενο Παλάτι της Μαρίνας, της ανύπαντρης κόρης
του αυτοκράτορα Αρκαδίου, και το παλάτι του Ορμίσδα, που ήταν η έπαυλη του
Ιουστινιανού, με τον καιρό ενσωματώθηκαν στο παλάτι. Ο ιστορικός Προκόπιος
αναφέρει ότι ο Ιουστινιανός Α’ έκτισε τα προπύλαια της Χαλκής Πύλης, τα οποία
κόσμησε με ψηφιδωτά που απεικόνιζαν τον ίδιο και τη σύζυγο του Θεοδώρα σε
τελετές θριάμβου ενάντια στους βασιλείς των Βανδάλων και των Γότθων , αλλά και σκηνές από τους νικηφόρους πολέμους
του, βουκολικές σκηνές και σκηνές κυνηγιού.
Μεταξύ των προπυλαίων
και των παλαιών κτιρίων του Μεγάλου Κωνσταντίνου μεσολαβούσαν στοές και ο
Τρίκλινος, η μεγάλη αίθουσα στην οποία παραθέτονταν τα επίσημα αυτοκρατορικά
δείπνα. Προς το τέλος του 6ου αιώνα από τον Ιουστίνο τον Β’ κτίστηκε
ο Χρυσοτρίκλινος, μία οκταγωνική αίθουσα, που απέβη η αίθουσα του θρόνου, όπου
πραγματοποιούνταν οι αυτοκρατορικές τελετές. Ο αυτοκράτορας Τιβέριος ανακατασκεύασε
το βόρειο τμήμα του παλατιού και το μετέτρεψε σε διαμερίσματα για τον ίδιο και
την οικογένειά του.
Τα ανάκτορα επεκτάθηκαν
και κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Θεόφιλου, όταν οικοδομήθηκε το
Τρίκογχο, ένα διώροφο κτίριο, καθώς και διάφορα περίπτερα. Στη νότια πλευρά του
Χρυσοτρίκλινου κτίστηκε από το Βασίλειο Α’ το παλάτι «Καινούργιο» και το
πεντάτρουλο κτίσμα Πεντακούβουκλο, ενώ οικοδομήθηκαν πολλά παρεκκλήσια και
εκκλησίες, με πιο ονομαστή τη Νέα Εκκλησία που ήταν αφιερωμένη στον Χριστό,
στον αρχάγγελο Γαβριήλ, στον προφήτη Ηλία, στη Θεοτόκο και στον άγιο Νικόλαο. Ο
Νικηφόρος Φωκάς περιόρισε το εκτεταμένο κτιριακό συγκρότημα των ανακτόρων ουσιαστικά
στο Παλάτι του Βουκολέοντος και το περιέβαλε το 969 με τείχη, αφήνοντας εκτός
του περιβόλου το παλιό συγκρότημα της Δάφνης, οι χώροι του οποίου φαίνεται ότι
πλέον χρησιμοποιούνταν περιστασιακά. Τότε, το τμήμα αυτό του παλατιού έλαβε τον
τίτλο Ιερόν Παλάτιον.
Το Ιερό Παλάτιο στέγασε
την αυτοκρατορική εξουσία και διατηρήθηκε ως έδρα των βυζαντινών ηγεμόνων μέχρι
το 12ο αιώνα, όταν πλέον μεγάλη σημασία έλαβε το Παλάτι των
Βλαχερνών κοντά στη ΒΑ γωνία των τειχών της πόλης, κοντά στον Κεράτιο κόλπο. Μεγάλες
ήταν οι καταστροφές και οι λεηλασίες του Παλατιού κατά την άλωση της Πόλης από
τους Σταυροφόρους το 1204. Ωστόσο, κτίρια του Παλατιού διατήρησαν την αίγλη και
τη σημασία τους στο αυτοκρατορικό τελετουργικό μέχρι το 1453. Με κύριο άξονα το
μέγα συγκρότημα του Παλατιού, η Κωνσταντινούπολη συγκέντρωνε τον πολιτικό,
εκκλησιαστικό και πνευματικό βίο της αυτοκρατορίας.
Βιβλιογραφία (6)▼
Σχόλια (0)▼
Νέο Σχόλιο▼