Κωνσταντινούπολη - Ρώμη: «Μέγας Κωνσταντίνος»

Θεσσαλονίκη - Μυστράς: «Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος»

Κωνσταντινούπολη - Κρήτη: «Νικηφόρος Φωκάς»

diadromi map

Aναζήτηση Διαδρομών

anan

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου
Convert HTML to PDF

Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στον βορειοανατολικό τομέα της Κάτω Πόλης του Μυστρά, δίπλα σε τμήμα της εξωτερικής της οχύρωσης. Είναι ο παλαιότερος ναός στο Μυστρά και από την ανοικοδόμησή του αποτέλεσε τον μητροπολιτικό ναό της πόλης και έδρα του Μητροπολίτη Λακεδαιμονίας. Σύμφωνα με την παράδοση, το 1449 εδώ έγινε η στέψη του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου, μέχρι τότε Δεσπότη του Μυστρά.

Κτίστηκε πιθανότατα από τον μητροπολίτη Ευγένιο στο διάστημα 1263(;)-1272, που παριστάνεται στις τοιχογραφίες του διακονικού , και στην αρχική του μορφή αποτελούσε τρίκλιτη βασιλική .

Μεταξύ των ετών 1286-1315, όπου μητροπολίτης ήταν ο Νικηφόρος Μοσχόπουλος, σύμφωνα με τρεις επιγραφές (1291/2-1311/2) που σώζονται στο ναό και αναφέρουν αυτόν και τον αδελφό του Ααρών, ο ναός φαίνεται να δέχτηκε την προσθήκη νάρθηκα και στοάς στα δυτικά. Κατά τον 15ο αιώνα ο μητροπολίτης Ματθαίος προσθέτει υπερώα , σε μια προσπάθεια προσαρμογής του σχεδίου του ναού στο πρότυπο του Αφεντικού. Στη δραστική αυτή παρέμβαση οφείλει και την τυπολογική του ιδιαιτερότητα, τον συνδυασμό τρίκλιτης βασιλικής στο ισόγειο και σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου στον όροφο. Η επέκταση του Ματθαίου άφησε ωστόσο πίσω της και ένα βαρύ κτιριακό όγκο με άκομψες αναλογίες, ιδιαιτερότητα που η μεταγενέστερη προσκόλληση στοών και κωδωνοστασίου δεν κατάφερε να αμβλύνει. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, προκάλεσε την καταστροφή μέρους των αξιόλογων τοιχογραφιών της αρχικής βασιλικής , αποκεφαλίζοντας στο κεντρικό κλίτος τις μορφές από τις σκηνές του Χριστολογικού κύκλου . Στα τμήματα που διασώθηκαν έως τις μέρες μας, διακρίνεται μια πολυμορφία στον τρόπο απόδοσης και στα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά, ένδειξη ότι η τοιχογράφηση ολοκληρώθηκε σε φάσεις.

Στην πρώτη φάση (1272-1288) ανήκουν οι τοιχογραφίες στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού με τη Θεοτόκο και τον σκοπίμως κατεστραμμένο Iεράρχη που παριστάνεται σε προσκύνηση, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της πρόθεσης και του βόρειου κλίτους που είναι αφιερωμένο στον άγιο Δημήτριο, αλλά και το διακονικό και μεγαλύτερο μέρος του νοτίου κλίτους που είναι αφιερωμένο στους αγίους Αναργύρους. Αξιομνημόνευτη η παράσταση της Ετοιμασίας του Θρόνου και του Χριστού με τους αγγέλους, πάνω από την μορφή του Χριστού Πολυέλεου στο διακονικό, που φανερώνει το υψηλό θεολογικό και καλλιτεχνικό επίπεδο της εποχής. Στη δεύτερη φάση (1291/2-1315), που συνδέεται με τις εργασίες του Νικηφόρου, ανήκουν οι αποκεφαλισμένες σκηνές του Χριστολογικού κύκλου στο κεντρικό κλίτος, οι μορφές του δυτικού τμήματος του νότιου κλίτους, καθώς και η εντυπωσιακή Δευτέρα Παρουσία και οι Οικουμενικοί Σύνοδοι στον νάρθηκα. Οι ταφικές παραστάσεις τεσσάρων μητροπολιτών στον εξωτερικό βόρειο τοίχο της εκκλησίας ανήκουν πιθανώς στην εποχή του Ματθαίου.

O σωζόμενος γλυπτός διάκοσμος είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος υλικό σε δεύτερη χρήση. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα γλυπτά πλαίσια προσκυνηταρίων στα μέτωπα των πεσσών του ιερού που χρονολογούνται στα τέλη του 12ου αιώνα, και προέρχονται από το ίδιο σύνολο με θραύσματα επιστυλίων της Αγίας Σοφίας και στο Μουσείο του Μυστρά, ενώ το λοξότμητο γείσο με τα φυτικά σχέδια και τα μετάλλια με τα μονογράμματα είναι της εποχής του μητροπολίτη Ματθαίου.


Βιβλιογραφία (17)


Σχόλια (0)

Νέο Σχόλιο