Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης
Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται
στο νοτιοδυτικό άκρο του οικισμού της Άνω Πόλης στη Θεσσαλονίκη. Μέχρι σήμερα
αγνοείται το βυζαντινό όνομα του ναού και δεν έχει καταστεί δυνατό να ταυτιστεί
με κάποια από τις αναφερόμενες στις πηγές εκκλησίες της Θεσσαλονίκης. Πάντως οι
ενδείξεις που παρέχει το ίδιο το μνημείο υπονοούν ότι ήταν αρχικά αφιερωμένο
στο Χριστό, και ορισμένοι ερευνητές το ταύτισαν με το καθολικό της μονής του
Χριστού Παντοδυνάμου. Πρόκειται για σύνθετο τετρακιόνιο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με περίστωο
που απολήγει ανατολικά σε δύο συμμετρικά παρεκκλήσια .
Το κτίριο έχει συνολικά πέντε τρούλλους ,
τον κεντρικό, που στεγάζει τον κυρίως ναό, και τέσσερις μικρότερους, από ένα σε
κάθε γωνία του περιστώου.
Εξωτερικά, το μνημείο παρουσιάζει
ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη μορφή, αποτέλεσμα της κλιμάκωσης του κτηριακού όγκου,
που συγκροτείται με κομψές αναλογίες και σειρά επιμέρους διακοσμητικών
στοιχείων (οδοντωτές ταινίες , τυφλές
κόγχες και αψιδώματα, ημικίονες , παράθυρα
τρίλοβα και δίλοβα ,
ανοίγματα με επάλληλα αψιδώματα, κεραμοπλαστικά
θέματα), ενώ ένας μαρμάρινος κοσμήτης
διαιρεί το κυβικό σώμα του ναού δημιουργώντας έντονο οριζόντιο άξονα. Η
χρονολόγηση του ναού τοποθετείται από διάφορους ερευνητές από το τέλος του 13ου
έως τις αρχές του 14ου αιώνα.
Εντούτοις, υπάρχουν ενδείξεις για την ενσωμάτωση
παλαιότερου κτίσματος, οπότε παραμένει ανοικτό το ενδεχόμενο μιας ακόμη
παλαιότερης χρονολόγησης.
Στο εσωτερικό, σώζεται μικρό μέρος των
αρχικών τοιχογραφιών , που με βάση τα
τεχνοτροπικά τους χαρακτηριστικά έχουν
χρονολογηθεί στις αρχές του 14ου αιώνα, γύρω στα 1315-1325. Στην κόγχη του
Ιερού Βήματος διακρίνονται ιεράρχες και
η Κοινωνία των Αποστόλων. Στον κεντρικό τρούλλο διατηρούνται προφήτες και άγγελοί γύρω από τον κατεστραμμένο σήμερα
Παντοκράτορα. Στον κυρίως ναό το εικονογραφικό πρόγραμμα περιλαμβάνει σκηνές
από τα Θαύματα του Χριστού, ενώ στο δυτικό σκέλος του περιστώου παρουσιάζονται
μεμονωμένοι άγιοι, κυρίως ασκητές και στυλίτες .
Η περιορισμένη διατήρηση του διακόσμου
σχετίζεται με τις σημαντικές παρεμβάσεις που συνόδευσαν τη μετατροπή του ναού
σε τζαμί κατά την οθωμανική περίοδο. Οι παρεμβάσεις αυτές οδήγησαν σε
εκτεταμένες εργασίες συντήρησης κατά την περίοδο 1947-1951, δίνοντας στο ναό τη
σημερινή του μορφή, ενώ ακολούθησαν κι άλλες εργασίες στη στέγη και τους θόλους
κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990.
Βιβλιογραφία (3)▼
Σχόλια (0)▼
Νέο Σχόλιο▼