Ο ναός της Παναγίας της Δροσιανής
Ο ναός της Παναγίας της
Δροσιανής, μοναδικό κατάλοιπο του ομώνυμου μοναστηριού, βρίσκεται στην ενδοχώρα
της Νάξου, στο δρόμο για το χωριό Χαλκί, στην περιοχή της Τραγαίας. Η μονή αναφέρεται
σε πηγές του 16ου και 17ου αιώνα, όμως ο ναός της
Παναγίας είναι πολύ παλαιότερος, με πιθανή χρονολογία ίδρυσης στον 6ο
αιώνα.
Αρχιτεκτονικά ο ναός, αφιερωμένος
στο Γενέσιο της Παναγίας , διακρίνεται
από πολλές κατασκευαστικές φάσεις. Ο αρχικός ναός είναι μονώχορος, μικρών διαστάσεων,
τρίκογχος με τρούλο ,
χτισμένος με ακατέργαστους πλακοειδείς λίθους. Η κατασκευή του ναού διακρίνεται
από αδεξιότητα και απειρία. Ο ίδιος ο τρούλος υψώνεται σχεδόν κωνικός και
συγκροτείται από οξυκόρυφα τόξα. Η βάση του τρούλου δεν είναι κυκλική, μοιάζει
περισσότερο με τετράπλευρο με στρογγυλεμένες γωνίες. Η ανατολική από τις τρεις
κόγχες , που αντιστοιχεί στο Ιερό Βήμα , φέρει μεγάλο δίλοβο τοξωτό παράθυρο που όμως φράσσεται εν μέρει στο κατώτερό τμήμα, όταν ο ναός
τοιχογραφήθηκε για πρώτη φορά κατά τον 7ο αιώνα. Στην κόγχη
διακρίνονται επίσης τα κατάλοιπα επισκοπικού θρόνου.
Σε μεταγενέστερη φάση προστίθεται
στη δυτική πλευρά του αρχικού κτιρίου καμαροσκεπής επέκταση παραλληλόγραμμου σχήματος, που
φέρει στη δυτική και τη νότια πλευρά θύρες πάνω από τις οποίες υπάρχουν κωδωνοστάσια .
Στην τελική φάση κατασκευής
ανήκουν τρία παρεκκλήσια που προσαρμόστηκαν στο βόρειο τοίχο της επέκτασης του
αρχικού κτιρίου. Τα παρεκκλήσια είναι εφαπτόμενα, μονόχωρά, τα δύο ακριανά
επίσης τρίκογχα και στεγάζονται με τρούλλο.
Το ανατολικό, που φαίνεται ότι χρησιμοποιούνταν ως οστεοφυλάκιο, φέρει
κατάλοιπα τοιχογραφιών.
Εσωτερικά ο ναός κοσμήθηκε με
αλλεπάλληλα στρώματα τοιχογραφιών του 12ου, 13ου και 14ου
αιώνα, που μετά την αποτοίχισή (αφαίρεση) τους αποκαλύφθηκαν στον τρούλο , στην
κόγχη της κεντρικής αψίδας και στη βόρεια κόγχη του αρχικού ναού οι αρχικές
τοιχογραφίες του μνημείου, που χρονολογούνται στον 7ο αιώνα. Αποτελούν, κατά
πάσα πιθανότητα, το πληρέστερο σωζόμενο εικονογραφικό πρόγραμμα προεικονομαχικής περιόδου , ενώ οι αφιερωματικές
επιγραφές φανερώνουν τη χορηγία πολλών δωρητών, καθώς και του επισκόπου
Σισινίου.
Στον τρούλο, η μοναδική διπλή
παράσταση του Χριστού, ως νέου και ως ώριμου άνδρα με γενειάδα, έχει πιθανώς
σχέση με την μονοφυσιτική έριδα και μάλλον
ερμηνεύει το δόγμα της διπλής φύσης του Θεανθρώπου.
Στην κόγχη της αψίδας του Ιερού παριστάνεται η Ανάληψη, στη βόρεια κόγχη η Παναγία Νικοποιός με τους
αγίους Αναργύρους σε μετάλλια και από
κάτω μία από τις αρχαιότερες παραστάσεις Δέησης. Η Παναγία αναφέρεται ως Η ΑΓΙΑ
ΜΑΡΙΑ, ενώ λόγω της παρουσίας του
Σολόμωντα και της αυτοκρατορικά ενδεδυμένης μορφής, που ταυτίστηκε με την
προσωποποίηση της Εκκλησίας, η παράσταση συνδέεται με το νόημα της Σοφίας του
Θεού.
Από τα μεταγενέστερα στρώματα,
που σήμερα έχουν αφαιρεθεί, αυτά που κάλυπταν τον αρχικό Χριστό της Ανάληψης
στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του Ιερού
επαναλαμβάνουν το θέμα της Δέησης , και
ένα υπογράφεται από κάποιον Γεώργιο. Γύρω στα 1300 ο ημικύλινδρος της αψίδας κοσμήθηκε
εκ νέου με παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου, ενώ παραστάσεις μεμονωμένων
αγίων του 13ου και 14ου αιώνα κάλυψαν επιφάνειες του
Ιερού και της βόρειας κόγχης.
Βιβλιογραφία (8)▼
Σχόλια (0)▼
Νέο Σχόλιο▼