Ο ναός του Ταξιάρχη βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Καστοριάς, στην ενορία της Μητρόπολης, σε μικρή απόσταση από την πλατεία Ομονοίας. Αρχιτεκτονικά μέλη του τα οποία έχουν επαναχρησιμοποιηθεί, όπως κίονες, βάσεις και επιθήματα αμφικιονίων, υποδεικνύουν ότι ίσως  ο ναός χτίστηκε στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής .

Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της βασιλικής με νάρθηκα και χρονολογείται στον 9ο-10ο αιώνα. Εσωτερικά δύο κιονοστοιχίες διαιρούν το ναό σε τρία κλίτη, τα οποία απολήγουν το μεν μεσαίο σε ημικυλινδρική κόγχη , τα δε πλάγια σε μικρότερες κόγχες που ανοίγουν στο πάχος του τοίχου. Το κεντρικό κλίτος είναι υπερυψωμένο και καλύπτεται με ημικυλινδρική καμάρα. Το βόρειο κλίτος σε μεταγενέστερη εποχή επεκτάθηκε λαμβάνοντας το διπλάσιο πλάτος, διατηρείται όμως τμήμα του ανατολικού του τοίχου με την κόγχη. Στη δυτική πλευρά το ναού ο στενόμακρος νάρθηκας στεγάζεται με τρεις θόλους που διαιρούν την οροφή σε τρία τμήματα που ανταποκρίνονται στην τριμερή διαίρεση του κυρίως ναού.

Εσωτερικά ο ναός φέρει ζωγραφικό διάκοσμο σε δύο επάλληλα στρώματα. Το πρώτο στρώμα διατηρείται αποσπασματικά και σε πολύ κακή κατάσταση. Στη κόγχη του βόρειου κλίτους διακρίνεται ο Χριστός,  στη κόγχη του νότιου κλίτους ο ευαγγελιστής Ματθαίος, και σε τμήμα περιμετρικά της κόγχης του Ιερού Βήματος διακοσμητική ταινία. Στο νάρθηκα, πάνω από την είσοδο του ανατολικού τοίχου, εικονίζεται η επιβλητική σε μέγεθος μορφή του ένθρονου Χριστού και απέναντι οι τρεις προπάτορες: Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, τμήματα μιας ευρύτερης Δευτέρας Παρουσίας. Στα τόξα εικονίζονται άγιοι, ενώ πάνω από την είσοδο του νότιου κλίτους απεικονίζεται ο Χριστός σε προτομή να ευλογεί. Οι αποσπασματικές αυτές παραστάσεις δε βοηθούν στη συναγωγή συμπερασμάτων για το εικονογραφικό πρόγραμμα αυτού του στρώματος, τεχνοτροπικά όμως παραπέμπουν στις τοιχογραφίες του πρώτου στρώματος του Αγίου Στεφάνου και σε πρώιμες τοιχογραφίες ναών της Καππαδοκίας.

Το δεύτερο στρώμα που χρονολογείται το 1359/60 κάλυψε τις επιφάνειες του κεντρικού κλίτους με σκηνές από το Δωδεκάορτο και τα Πάθη, απεικονίσεις αγίων ολόσωμων και σε προτομή. Οι τοιχογραφίες του δεύτερου στρώματος ανήκουν σε ένα ρεύμα ζωγραφικής αντικλασικού χαρακτήρα, που παρατηρείται αυτή την εποχή στους ναούς της Καστοριάς και της Αχρίδας, με τάση προς την επίπεδη γραμμική απόδοση των μορφών, αλλά και την εκφραστικότητα των κινήσεων.

Στις εξωτερικές τοιχογραφίες του δυτικού τοίχου εικονίζεται η Παναγία Οδηγήτρια και οι ολόσωμοι αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ. Στα πόδια του αρχαγγέλου Μιχαήλ παριστάνονται σε μικρότερη κλίμακα ο βασιλιάς των Βουλγάρων Μιχαήλ Ασάν (1246-1256/7) και πιθανότατα η γυναίκα του Άννα – και όχι η μητέρα του Ειρήνη Κομνηνή που υποστηριζόταν μέχρι πρόσφατα. Στις τοιχογραφίες του νότιου εξωτερικού τοίχου εικονίζονται τοπικοί άρχοντες συνοδευόμενοι από επιγραφές που χρονολογούνται στον 15ον αιώνα και παρέχουν σημαντικές μαρτυρίες για τους ανθρώπους, τις ενδυμασίες και την τέχνη του τόπου.